Apirilaren 15ean Australia utzi eta Indonesiara heldu nintzen hegazkinez eta maiatzaren 10ean irten barkuz Malaysiarantz.Indonesiako agintariek bisitarioi ematen diguten 2 hilabeteko baimena,beraz,ia agortu nuen eta denbora horretan 2600 km. ibili nituen artxipelago horretako Bali,Java eta Sumatra uharteetan barrena. Baliko aireportura Grant izeneko australiar gazte batekin iritsi nintzen eta hango errepideetan ibili nintzen astebetean elkarrekin eragin genien pedalei biok. Aireportutik irten eta trafiko bizi-biziaren erdian -ehundaka motozikleta- Baliko "meka" turistikoa den Kuta hirira abiatu ginen. Azken urtebetea Zeelanda Berrian eta Australian pasa ondoren alde guztietara begira nindoan, nire inguruko irudi,hots,eta usain berriak pozez dastatuz. Kaleetan, trafikoaren bizitasuna eta zaratarekin batera,jendearen joan-etorria eta mugimendua ziren nagusi; aurpegi beltzaran irribarretsuak ikusten genituen pasaeran, kale saltzaileak euren orgatxoei bultzaka, jantokiak espaloietan,denda eta tailer txikiak kalera irekiak... "Estatu Batuen eta Mexicoren arteko muga berriro zeharkatu banu bezala", pentsatu nuen, eta toki ezagun eta gogoko batera itzuli denaren sentipena sortu zen nigan. Bali,ordea,ez zen Mexico, eta Kutako kaleetan zehar hotel baten bila genbiltzala han-hemenka ageri ziren tenplu, aldare eta berauetan zeuden opariei erreparatu nien. Hauek eta teilatu batzuen moldea -elkarren gainean ezarriak eta ertzak apur bat gora jasoak- Asiara iritsia nintzela erakusten zidaten lehen aztarnak izan ziren.
Indonesiako biztanleriaren %90a erlijio musulmanekoa da, baina Balin,ordea,hinduismoa da nagusi. Bali,halaber,Indonesiako gune turistiko garrantzitsuena da.Turismo masibo eta enpaketatu hau eta bere kalteak gorabehera, irla txiki hau polita da oraindik, eta bere biztanleek berezkoa duten jatortasuna eta izakera adeitsua erraz sentitu daitezke. Askoz bisitari gutxiago hurbiltzen da Javara. Gogoratzen naiz Australian nengoela entzun nituen iritziez eta jaso nituen aholkuez: "Kontuz Indonesian. Balira joan zintezke, hango jendea zoragarria da. Baina Javan gizon txuriaren etsaiak dira eta burua moztuko dizute, ahal badute". Bere auzokideez horrela mintzo zena Balin egona zen, hainbat australiar bezela, baina sekulan ez Javan. Eta, nahiz eta ez hain modu zuzen eta zakarrean adierazita, eduki beretsua zeramaten mezuak behin baino gehiagotan heldu zitzaizkidan (musulmanek ez daukate ospe ona garai hauetan baina, dena den, badirudi australiar batzuek arrazoi gutxi behar dutela bere ohiturekin bat ez datorren oro gaitzesteko. Frantsesei eta italiarrei buruz ere entzun nituen kontrako iritziak. Baita, oso sarritan, aborigenen aurkakoak ere, nahiz eta hauek bai australiarrak -eta oso aspaldikoak - izan. Australiak harritu egin ninduen. Bere hirietan munduko bazter askotatik iritsitako jendeak eta kulturak elkarrekin bizi dira, eta "kulturaniztasuna" maiz apaitzen den hitza da. Eta, hala ere, beste askotan bere baitara bildutako herrixka txiki, mesfidati eta beldurti baten itxura du "the lucky country"k.
Java Indonesiako bihotza omen da eta munduko tokirik populatuenetakoa. Herrialde honetako lur eremuaren %7a bakarrik hartu arren, 203 miloi biztanleen %60a hemen bizi da. Jendea dago alde guztietatik eta han aurkitu nuen arrisku bakarra trafikoa izan zen. Errepideak, maizegi, era guztietako ibilgailuz leporaino beteak egoten ziren: bizikleta,"beca"k (taxi-bizikletak), motozikletak, gurdiak, baita oinezkoak ere...; eta guzti horien artetik autobusek, kamioek eta kotxeek aurrera egiten dute eta zirrikitu nimiñoenaz baliatzen dira. Klaxona da hango legea. Trebetasun aparta dute hemengo gidariek eta burdinazko nerbioak gainerako guztiek. Jakarta inguruetan auto ilara beldurgarri batzuen erdian harrapatuta suertatu nintzen eta, bertako askoren ohiturari jarraituz hainbat tokitan ahoa eta sudurra zapi batez estalita irteten nintzen errepidera, ke zikinetatik, horrela, pixka bat libratzearren. Errepideetako mugimenduaren eta zarataren ondo-ondoan, hala ere, bizimodu pausatuago eta tradizionalago bat ageri zen sarritan aurrekoarekin kontrastean: laukitan eta eremu txikitan txukun bereizitako arroz soroetan nekazariek lanean ziharduten, gizon eta emakume taldeak, kapela konikoak buruan, oinak urpean; batzuetan goldean, beste batzuetan lasto itxurako sorta txikiak jotzen edo baheak astintzen. Arroz sailak non-nahi, baita mendi magaletan ere eskailera baten modura mailetan eraikiak. Eta gizakiak oraindik hartu ez dituen toki bakanetan tropikoetako baso eta landaretza berde oparoa.
Indonesia herrialde musulmanetan populatuena da. Javara sartu bezain laster, eta gerora ere Indonesiako eta Malaysiako ibilbide guztian zehar, soinu ezagun bat izan nuen lagun. Zenbait urte lehenago, ipar Afrikako lurretan, entzun nuen aurreneko aldiz kexu bat dirudien soinu hura bera: musulmanen otoitz deia da, meskitetako minareteetatik egunean zehar hainbat aldiz barreiatzen den kantu eder zirraragarria. Emakume batzuek -ez denek,ez gehienek- tunikak janzten dituzte soinean, edo zapi soil batez estaltzen dute ilea (sekulan ez aurpegia). Zenbait gizonek ere, beharbada Mekako erromesaldia egin duten horiek, kapela borobil txikia daramate kaskoan. Behin Sumatran, Bukittingi herrian, liburudenda batera sartu eta bi neska gazte aurkitu nituen han berriketan. Biak mendebaldeko erara jantzita zeuden, eta batak buruzapia zeraman ilearen gainetik, besteak ez. Hizketan hasi ziren segituan nirekin ohiko galderak egiten eta handik apur batera nik ere galdegin nien jakinminez diferentzia horren zergatiaz; alegia, zergatik jazten zuen batak buruzapia eta besteak ez. Elkarri begiratu eta une batez hausnartu ondoren zera erantzun zidan haietako batek: "Aukera diferenteak dira baina biok musulmanak gara". Batera ala bestera, buruzapia dutela ala buruzapirik gabe, begitarteak biziak eta irribarretsuak izan ohi dira. Ez dirudi honek estereotipo musulmanaren emakume ixil eta burumakurra. Kaleetan gizonak eskutik maitekiro helduta ikustea ere gauza arrunta da. Ez dago hori gure ohituretan eta adixkidetasunaren keinua da hemen.
Indonesiako artxipelagoak 17000 inguru uharte ditu eta guztira 1'9 miloi km. karratu. 300 bat hizkuntza mintzatzen dira bertan, baina 1945. urtetik aurrera Bahasa Indonesia (Malaysian hitz egiten den Bahasa Malayu-ren berdina, funtsean) izan da hizkuntza ofiziala eta, gaur egun, indonesiar gehienak indonesieraz egiteko gai dira, eguneroko zereginetan askok bere jatorrizko hizkuntzak erabiltzen badituzte ere. Behin Balitik irtenez gero, eta gune turistikoenetatik kanpo, jende gutxik daki inglesez Javan edo Sumatran. Indonesierak hizkuntza erreza izateko ospea dauka eta pixka bat ikasten saiatu naiz. Beharrezkoa zait merkatuetan erosketak egiteko, edo "losmen"etan (ostatu merkeak) eta errepide ondoko jatetxeetan aiseago moldatzeko. Indonesiarrak berritsuak dira eta aukera duten guztietan nigana hurbiltzen dira jakinminez nire nondik-norakoak ezagutu nahian. "Dari mana?" (nongoa zara? edo nondik zatoz?); "Mau kemana?" (nora zoaz?); "Sendirian?" (bakarrik?); "Berapa umur?" (zenbar urte dituzu?); "Sudah nika?"(ezkonduta zaude?); "Punya anak?" (seme-alabarik baduzu?), izan ohi dira maizenik egiten dizkidaten galderak. Egunak aurrera joan ahala eta ekinaren ekinaz galde-erantzunen jokoan trebatuz noa eta oinarrizko elkarrizketa-galdeketa hauetan itxuroso samar moldatzen naiz azkenerako. Familia hain garrantzitsua den gizarte honetan adin batetik aurrera ezkonduta ez egoteak eta haurrik ez izateak harridura sotzen du.Mendebaldekoen bitxikeriatzat hartzen dute askok, ziurrenera. Batzuetan nire erlijioaz ere galdetzen didate. "Katolikoa" izaten da beti nire erantzuna. (2002ko iraila)
Indonesiako biztanleriaren %90a erlijio musulmanekoa da, baina Balin,ordea,hinduismoa da nagusi. Bali,halaber,Indonesiako gune turistiko garrantzitsuena da.Turismo masibo eta enpaketatu hau eta bere kalteak gorabehera, irla txiki hau polita da oraindik, eta bere biztanleek berezkoa duten jatortasuna eta izakera adeitsua erraz sentitu daitezke. Askoz bisitari gutxiago hurbiltzen da Javara. Gogoratzen naiz Australian nengoela entzun nituen iritziez eta jaso nituen aholkuez: "Kontuz Indonesian. Balira joan zintezke, hango jendea zoragarria da. Baina Javan gizon txuriaren etsaiak dira eta burua moztuko dizute, ahal badute". Bere auzokideez horrela mintzo zena Balin egona zen, hainbat australiar bezela, baina sekulan ez Javan. Eta, nahiz eta ez hain modu zuzen eta zakarrean adierazita, eduki beretsua zeramaten mezuak behin baino gehiagotan heldu zitzaizkidan (musulmanek ez daukate ospe ona garai hauetan baina, dena den, badirudi australiar batzuek arrazoi gutxi behar dutela bere ohiturekin bat ez datorren oro gaitzesteko. Frantsesei eta italiarrei buruz ere entzun nituen kontrako iritziak. Baita, oso sarritan, aborigenen aurkakoak ere, nahiz eta hauek bai australiarrak -eta oso aspaldikoak - izan. Australiak harritu egin ninduen. Bere hirietan munduko bazter askotatik iritsitako jendeak eta kulturak elkarrekin bizi dira, eta "kulturaniztasuna" maiz apaitzen den hitza da. Eta, hala ere, beste askotan bere baitara bildutako herrixka txiki, mesfidati eta beldurti baten itxura du "the lucky country"k.
Java Indonesiako bihotza omen da eta munduko tokirik populatuenetakoa. Herrialde honetako lur eremuaren %7a bakarrik hartu arren, 203 miloi biztanleen %60a hemen bizi da. Jendea dago alde guztietatik eta han aurkitu nuen arrisku bakarra trafikoa izan zen. Errepideak, maizegi, era guztietako ibilgailuz leporaino beteak egoten ziren: bizikleta,"beca"k (taxi-bizikletak), motozikletak, gurdiak, baita oinezkoak ere...; eta guzti horien artetik autobusek, kamioek eta kotxeek aurrera egiten dute eta zirrikitu nimiñoenaz baliatzen dira. Klaxona da hango legea. Trebetasun aparta dute hemengo gidariek eta burdinazko nerbioak gainerako guztiek. Jakarta inguruetan auto ilara beldurgarri batzuen erdian harrapatuta suertatu nintzen eta, bertako askoren ohiturari jarraituz hainbat tokitan ahoa eta sudurra zapi batez estalita irteten nintzen errepidera, ke zikinetatik, horrela, pixka bat libratzearren. Errepideetako mugimenduaren eta zarataren ondo-ondoan, hala ere, bizimodu pausatuago eta tradizionalago bat ageri zen sarritan aurrekoarekin kontrastean: laukitan eta eremu txikitan txukun bereizitako arroz soroetan nekazariek lanean ziharduten, gizon eta emakume taldeak, kapela konikoak buruan, oinak urpean; batzuetan goldean, beste batzuetan lasto itxurako sorta txikiak jotzen edo baheak astintzen. Arroz sailak non-nahi, baita mendi magaletan ere eskailera baten modura mailetan eraikiak. Eta gizakiak oraindik hartu ez dituen toki bakanetan tropikoetako baso eta landaretza berde oparoa.
Indonesia herrialde musulmanetan populatuena da. Javara sartu bezain laster, eta gerora ere Indonesiako eta Malaysiako ibilbide guztian zehar, soinu ezagun bat izan nuen lagun. Zenbait urte lehenago, ipar Afrikako lurretan, entzun nuen aurreneko aldiz kexu bat dirudien soinu hura bera: musulmanen otoitz deia da, meskitetako minareteetatik egunean zehar hainbat aldiz barreiatzen den kantu eder zirraragarria. Emakume batzuek -ez denek,ez gehienek- tunikak janzten dituzte soinean, edo zapi soil batez estaltzen dute ilea (sekulan ez aurpegia). Zenbait gizonek ere, beharbada Mekako erromesaldia egin duten horiek, kapela borobil txikia daramate kaskoan. Behin Sumatran, Bukittingi herrian, liburudenda batera sartu eta bi neska gazte aurkitu nituen han berriketan. Biak mendebaldeko erara jantzita zeuden, eta batak buruzapia zeraman ilearen gainetik, besteak ez. Hizketan hasi ziren segituan nirekin ohiko galderak egiten eta handik apur batera nik ere galdegin nien jakinminez diferentzia horren zergatiaz; alegia, zergatik jazten zuen batak buruzapia eta besteak ez. Elkarri begiratu eta une batez hausnartu ondoren zera erantzun zidan haietako batek: "Aukera diferenteak dira baina biok musulmanak gara". Batera ala bestera, buruzapia dutela ala buruzapirik gabe, begitarteak biziak eta irribarretsuak izan ohi dira. Ez dirudi honek estereotipo musulmanaren emakume ixil eta burumakurra. Kaleetan gizonak eskutik maitekiro helduta ikustea ere gauza arrunta da. Ez dago hori gure ohituretan eta adixkidetasunaren keinua da hemen.
Indonesiako artxipelagoak 17000 inguru uharte ditu eta guztira 1'9 miloi km. karratu. 300 bat hizkuntza mintzatzen dira bertan, baina 1945. urtetik aurrera Bahasa Indonesia (Malaysian hitz egiten den Bahasa Malayu-ren berdina, funtsean) izan da hizkuntza ofiziala eta, gaur egun, indonesiar gehienak indonesieraz egiteko gai dira, eguneroko zereginetan askok bere jatorrizko hizkuntzak erabiltzen badituzte ere. Behin Balitik irtenez gero, eta gune turistikoenetatik kanpo, jende gutxik daki inglesez Javan edo Sumatran. Indonesierak hizkuntza erreza izateko ospea dauka eta pixka bat ikasten saiatu naiz. Beharrezkoa zait merkatuetan erosketak egiteko, edo "losmen"etan (ostatu merkeak) eta errepide ondoko jatetxeetan aiseago moldatzeko. Indonesiarrak berritsuak dira eta aukera duten guztietan nigana hurbiltzen dira jakinminez nire nondik-norakoak ezagutu nahian. "Dari mana?" (nongoa zara? edo nondik zatoz?); "Mau kemana?" (nora zoaz?); "Sendirian?" (bakarrik?); "Berapa umur?" (zenbar urte dituzu?); "Sudah nika?"(ezkonduta zaude?); "Punya anak?" (seme-alabarik baduzu?), izan ohi dira maizenik egiten dizkidaten galderak. Egunak aurrera joan ahala eta ekinaren ekinaz galde-erantzunen jokoan trebatuz noa eta oinarrizko elkarrizketa-galdeketa hauetan itxuroso samar moldatzen naiz azkenerako. Familia hain garrantzitsua den gizarte honetan adin batetik aurrera ezkonduta ez egoteak eta haurrik ez izateak harridura sotzen du.Mendebaldekoen bitxikeriatzat hartzen dute askok, ziurrenera. Batzuetan nire erlijioaz ere galdetzen didate. "Katolikoa" izaten da beti nire erantzuna. (2002ko iraila)
No hay comentarios:
Publicar un comentario