Boliviara Brasil-dik sartu nintzen, joan den maiatzaren 24an, ekialdean dagoen Santa Cruz departamentutik. Bi herri daude muga honen alde banatan: Corumba eta Puerto Quijarro. Corumba, Brasileko aldean, hiri txiki bat da, ehun mila biztanle ingurukoa, txukuna eta lasaia. Presek eta abiadurek oraindik mendean hartu ez duten tokien airea dauka, nire gustukoa izan zen halako giro nagi bat. Paraguay ibaiaren ertz batean dago eta beheko kaleetan dagoen behatokitik "Pantanal" deritzon lautada zingiratsuaren ikuspegi aparta dago (ilunsentiko orduetan, batez ere, huts egin behar ez dena): zerumugaraino luzatzen den ordoki berde eta huts bat, amaierarik gabeko natura. Baina paisaiaren ederrak ezezik beste zerbaitek ere eman zidan atentzioa hara iritsi nintzenean: kaleen arteko itxituratik lautadako infinitura dagoen bat-bateko jauziak. Izan ere, hiria ustekabean eteten da puntu hartan, naturak gaindiezina den hesi bat jarri balio bezala bertan. Handik aurrera itsaso bat dirudi Brasileko Pantanal-ek. Hobeto ulertu nuen orduan egun gutxi lehenago gertatutakoa: bizilagun batzuek jaguar bat aurkitu omen zuten hiriko zuhaitz batean gordeta eta beldurtuta (jaguarra bera bezainbeste, ziurrenik) suhiltzaileei deitu behar izan zieten katuaz arduratu zitezen. Nonbait, piztientzat bi erresuma haien arteko muga bereiztea ez da beti hain erreza izaten, eta noizetik noizera oharkabean zeharkatzen dute.
Boliviako aldean, Puerto Quijarro oso bestelakoa da: Corumba baino txikiagoa, umilagoa, zarpailagoa. Muga igande batean zeharkatu nuen, goizez, eta Puerto Quijarroko kale nagusitik nindoala, autoek altxatzen zuten hauts zurrunbiloetan bilduta eta irrati aparatuetatik zetorren musika berria adituz, bat-batean, atzean utzitako herria, Brasil handia, gatzik gabea iruditu zitzaidan, modernoegia, monotonoegia. Beste Latinoamerika batean nengoen orain, dudarik gabe, eta pozik sentitu nintzen.
Lehen ustekabea Boliviako aduanan bertan hartu nuen: poliziek dirua eskatu zidaten, "una contribuciòn, 50 bolivianos" (5 euro) 30 egun baino gehiagoko bisadoa emango bazidaten. Ohitura galduta nengoen eta ez nuen espero holakorik. Itxurak egin genituen denok pixka bat, nik ez nuen amore eman nahi eta zeharka eman nuen aditzera nire ukoa, poliziei aurka egin gabe, 30 egunak onartzeko prest nengoela sujerituz ere (eta onartuko nituen, nahikoa zirela uste nuen-eta, orduan), eta ezetzaren aurrean haiek ere antzerki pixka bat egin eta zigilua jarri zidaten azkenean pasaportean, ohikoak diren 90 egunekin. Aduanan bertan ere Boliviako egoera politiko ezin interesgarriagoaren lehen aztarnak: Che Guevara-ren argazki bat eta Evo Morales lehendakariaren beste bat. Azken honen ondoan bi mezu: "Revoluciòn democràtica y cultural", "Justicia social".
Bigarren ustekabea errepidea izan zen: tren batek lotzen ditu Boliviako barrualdea (Santa Cruz) eta Puerto Quijarro eta orain dela hamar urte (1999. urtean ere izan nintzen Bolivian) hura zen bertara iristeko bide nagusia, ia bide bakarra. Tren hori hartu beharko nuela uste nuen nik. Baina denborak, eta asfaltoa, aurrera doaz, eta badirudi geldiezinak eta temosoak direla biak, zein baino zein. San Jose de Chiquitos-era bitartean (400 bat km.) asfaltozko eta porlanezko errepide berri-berria dago orain.
Gau bat pasa nuen Puerto Quijarron eta biharamunean abiatu nintzen. Pozik abiatu ere, trena hartu behar ez nuela-eta. Asfaltoak, dena den, sentimendu kontrajarriak sortarazten dizkit beti. Pozten naiz hura ikusten dudanean, errezagoa da-eta dena handik aurrera. Asfaltoak erraztu egiten du, hurbildu egiten du, baina xarma ere kentzen die tokiei, mundu moderno estandarraren esparrura ekartzen ditu, urrun eta aparte dagoenak daukan magia ahuldu edo galdu egiten da. Bizikleta gainean egin ditudan ibilera politenak, ia beti, pistetan edo bidexketan barrena egindakoak izan dira. Zailenak ere bai.
Hala da, izan ere. Guztiarekin, errepideak eta errepideak daude eta Puerto Quijarro-tik San Jose-ra doan hau jaio berri bat da. Puerto Suarez-etik aurrera, hau da, ia bide guztian, ez dago ia trafikorik. Inoiz kamioi edo kamioneta zaharren bat edo beste igaroko da zure ondotik, baina bakan horiek kendu eta lasaitasuna erabatekoa da (noiz arte iraungo duen horrela, ordea, ez da ziur. Entzun dudanez, errepide hau Brasil-etik Txile-ra egiten ari diren "itsas korridorearen" zati bat da. Ozeano Atlantikoa eta Pazifikoa errepidez lotuko ditu korridore horrek eta Bolivia erdiz-erdi zeharkatuko. Beharbada, beste hamar urte barru hona datorrenak oso bestelako egoera aurkituko du).
Hala da, izan ere. Guztiarekin, errepideak eta errepideak daude eta Puerto Quijarro-tik San Jose-ra doan hau jaio berri bat da. Puerto Suarez-etik aurrera, hau da, ia bide guztian, ez dago ia trafikorik. Inoiz kamioi edo kamioneta zaharren bat edo beste igaroko da zure ondotik, baina bakan horiek kendu eta lasaitasuna erabatekoa da (noiz arte iraungo duen horrela, ordea, ez da ziur. Entzun dudanez, errepide hau Brasil-etik Txile-ra egiten ari diren "itsas korridorearen" zati bat da. Ozeano Atlantikoa eta Pazifikoa errepidez lotuko ditu korridore horrek eta Bolivia erdiz-erdi zeharkatuko. Beharbada, beste hamar urte barru hona datorrenak oso bestelako egoera aurkituko du).
.......................................................................................................
Bihar utziko dut Santa Cruz de la Sierra, hemen ia bi aste pasa ondoren. Boliviako ekialde guzti hau oso zonalde polita eta interesgarria da. Puerto Quijarro-tik hona datorren bideaz eta bide horretan dauden herriez eta abarrez idazten aritu naiz azken astean. Bart, kronika hori ia amaituta nuela, okerreko botoia ustekabean sakatu eta makina misteriotsu hauetan dauden zulo beltz eta anker horietako batek den-dena irentsi zuen. Betirako irentsi. Ordu askotako, egun askotako lana modu horretan ke bihurtzen zaizunean izerdi hotzetan sentitzen duzu gorputza. Lanari ekin eta saiatuko naiz datozen asteetan Chiquitania zoragarriari buruzko gogoetak berridazten.
Paraguaira noa. Nire hasierako asmoa hegoaldera jo eta zuzenean Villamontes-eko mugarantz abiatzea zen. Handik "Chaco" esaten zaion Paraguaiko ipar-mendebalde lehor eta bakartira sartuko naiz. Orain dela hamar urte zaila omen zen eskualde hori zeharkatzea, beroagatik, distantzia luzeengatik, eta pista hondartsuak omen zirelako hango bide bakarrak. Orain, esaten didatenez, errepide asfaltatu berria dago Asuncion-etik Boliviako muga horretaraino. Dena den, planak pixka bat aldatu ditut azken astean: muga horretarantz noa baina ez zuzenean. Aurrena altiplanora igo eta handik ibileratxo bat egingo dut (Santa Cruz, Sucre, Potosi, Tarija, Villamontes). Eta gero, bai, Villamontes inguruko lurretara jeitsi eta muga aldera joko dut.
Altiplanora noa, beraz. Beste Bolivia bat da hura, altuagoa, hotzagoa, indiarragoa, pobreagoa. Orain dela 10 urte ikaragarri gustatu zitzaidan. Hango paisaiek, askotan, ez dute ematen mundu honetakoak, zinez bereziak dira. Austeritatearen indarra dute, ohikoa ez den edertasun mineral isil bat. Haien gainean, zeruaren urdinak itsutu egiten du. Tenperaturak, gauez, oso hotzak dira. Neguan gaude eta ekainaren amaiera eta uztailaren hasiera omen da urteko garairik hotzena Bolivian. Gaur irratian esan dutenez, goizeko 9etan zero gradu inguruan zeuden tenperaturak altiplanoko hiri nagusietan. Eta Laguna Colorada inguruan, hau da, altiplanoko hego-mendebalde urrun eta bakartian (hara joan nahi nuke noizbait), 20 gradu zero azpikoa izan da baxuena.
Negua dela-eta, hemengo giro politikoarekin lotutako albiste bat: negua ofizialki etzi, hilaren 21ean, hasiko da. Eta neguarekin batera aimaren eta Andetako indigenen urte berria. Evo Morales lehendakaria indigena aimara da eta data hori, neguko solstizioa, jaiegun nazionala izendatu du. Boliviako sektore batzuek ez dute aukerarik txikiena ere galtzen Evoren aurka egiteko (Santa Cruz departamentu honetan ez dute bat ere maite, garbi dago). Ikustazue atzoko El Deber egunkariak ("Diario de mayor circulaciòn nacional") zioena: "FERIADO POR EL SOLSTICIO DESATA CRITICAS. El Gobierno boliviano dio ayer un paso màs en su polìtica de "descolonizaciòn", al declarar feriado nacional el 21 de junio solsticio de invierno y dìa de la celebraciòn tradicional del año nuevo de la cultura aimara. Esta decisiòn encontrò crìticas tanto de polìticos como de historiadores... "Los creyentes de Dios no estamos de acuerdo con estos excesos e idolatrias", sostuvo el senador por Pando Ròger Pinto...".
Santa Cruz-eko erdialde honetan, hartu dudan ostatuaren inguruetan (Alojamiento Santa Barbara, calle Santa Barbara) haren aurkako pintadak nagusi dira. Gehienak ez dira oso gozoak: "Evo cabròn", Evo, raza maldita", "Evo, colla (Boliviako mendebaldeko biztanleak) maldito",... Oso interesgarria da Bolivian gertatzen ari dena. Beste baterako utziko dut... Goza ditzazuela uda eta horko beroak.
Paraguaira noa. Nire hasierako asmoa hegoaldera jo eta zuzenean Villamontes-eko mugarantz abiatzea zen. Handik "Chaco" esaten zaion Paraguaiko ipar-mendebalde lehor eta bakartira sartuko naiz. Orain dela hamar urte zaila omen zen eskualde hori zeharkatzea, beroagatik, distantzia luzeengatik, eta pista hondartsuak omen zirelako hango bide bakarrak. Orain, esaten didatenez, errepide asfaltatu berria dago Asuncion-etik Boliviako muga horretaraino. Dena den, planak pixka bat aldatu ditut azken astean: muga horretarantz noa baina ez zuzenean. Aurrena altiplanora igo eta handik ibileratxo bat egingo dut (Santa Cruz, Sucre, Potosi, Tarija, Villamontes). Eta gero, bai, Villamontes inguruko lurretara jeitsi eta muga aldera joko dut.
Altiplanora noa, beraz. Beste Bolivia bat da hura, altuagoa, hotzagoa, indiarragoa, pobreagoa. Orain dela 10 urte ikaragarri gustatu zitzaidan. Hango paisaiek, askotan, ez dute ematen mundu honetakoak, zinez bereziak dira. Austeritatearen indarra dute, ohikoa ez den edertasun mineral isil bat. Haien gainean, zeruaren urdinak itsutu egiten du. Tenperaturak, gauez, oso hotzak dira. Neguan gaude eta ekainaren amaiera eta uztailaren hasiera omen da urteko garairik hotzena Bolivian. Gaur irratian esan dutenez, goizeko 9etan zero gradu inguruan zeuden tenperaturak altiplanoko hiri nagusietan. Eta Laguna Colorada inguruan, hau da, altiplanoko hego-mendebalde urrun eta bakartian (hara joan nahi nuke noizbait), 20 gradu zero azpikoa izan da baxuena.
Negua dela-eta, hemengo giro politikoarekin lotutako albiste bat: negua ofizialki etzi, hilaren 21ean, hasiko da. Eta neguarekin batera aimaren eta Andetako indigenen urte berria. Evo Morales lehendakaria indigena aimara da eta data hori, neguko solstizioa, jaiegun nazionala izendatu du. Boliviako sektore batzuek ez dute aukerarik txikiena ere galtzen Evoren aurka egiteko (Santa Cruz departamentu honetan ez dute bat ere maite, garbi dago). Ikustazue atzoko El Deber egunkariak ("Diario de mayor circulaciòn nacional") zioena: "FERIADO POR EL SOLSTICIO DESATA CRITICAS. El Gobierno boliviano dio ayer un paso màs en su polìtica de "descolonizaciòn", al declarar feriado nacional el 21 de junio solsticio de invierno y dìa de la celebraciòn tradicional del año nuevo de la cultura aimara. Esta decisiòn encontrò crìticas tanto de polìticos como de historiadores... "Los creyentes de Dios no estamos de acuerdo con estos excesos e idolatrias", sostuvo el senador por Pando Ròger Pinto...".
Santa Cruz-eko erdialde honetan, hartu dudan ostatuaren inguruetan (Alojamiento Santa Barbara, calle Santa Barbara) haren aurkako pintadak nagusi dira. Gehienak ez dira oso gozoak: "Evo cabròn", Evo, raza maldita", "Evo, colla (Boliviako mendebaldeko biztanleak) maldito",... Oso interesgarria da Bolivian gertatzen ari dena. Beste baterako utziko dut... Goza ditzazuela uda eta horko beroak.
1 comentario:
Bolivia, Bolivia. Erakargarria egiten da. Solztizia gaitezen nor bere hemisferioan.
Publicar un comentario