Samarkanda mon amour

"Eta orain eraman itzazu begiak Samarkanda aldera! Ez al da bera lurraren erregina? Haren menpeko dira beste hiriak eta haiek guztiak baino harroagoa da"  Edgar AllanPoe

(Amin Maalouf-en Samarcanda liburutik)

Pasa den urrian Gasteizko lagun bati bidalitako emailaren zatia:

"...orain bai, Pamir mendiak poltsikoratuta eta atzean, hemendik aurrera Uzbekistaneko hiriak eta desertuak omen ditut zain... Dushanben nago, Tajikistaneko hiriburu argi, lasai eta hostotsuan. Ugari ditu parkeak, txukunak, zainduak, iturriak eta urmaelak ez dira haietan falta, kale zabalak ondo gerizpetzen dituzte zuhaitz lerroek , zerua beti urdin... ez da antzematen, hemendik ikusita, URSS zaharreko errepublikarik  pobreenean nagoela. Pamirrak eta pamir errepide ospetsuak... aho zabalik utzi ninduten behin baino gehiagotan. Ederragatik eta baita ospearen neurriagatik ere, ez bainuen espero hainbestekoa izatea inguru urrun horiek gure artean daukaten itzala eta tiradizoa: egunero topatzen nintzen aurrez aurre (gehienak ekialde-mendebalde norabidean doaz, Dushanbetik Osh-era) txirrindulari tropelekin. Ia guztiak europarrak: frantziarrak eta alemanak nagusi alde handiarekin; penintsularren artean euskaldunak txapeldun indiskutible; errusiarrak ere hainbestean; eta normalean "txirrindularitzako munduan" ausente diren nazio batzuetako ordezkariak ere tantoka, esaterako turkiar bat eta lau iraniar. Eta ez biziketazaleak bakarrik, motozaleak eta 4x4ak ere hantxe, erruz. Bazter haiek apartatuak dira, bai, sentipen hori emango dizute behin baino gehiagotan, aurkitu ditut aspaldiko biderik kaskarrenak (Mongoliakoekin lehian), biztanleak, oro har, gutxi dira (Wakhan korridorean izan ezik, han bizi dira, mendi mortuen arteko oasi-herrixketan, Tajikistaneko ismaelitak), alturak handi, Afganistan beldurgarria bertatik bertara izango duzu ehunka kilometroan, hango ume artzainek kasu egingo dizute oihuka ibaiaren bestaldetik ... baina, esaten nuen, apartatuak izanagatik ez dira, inondik inora, ezezagunak. Turismo masiboaren garaian omen gaude eta iritsi da, iritsi zitekeen modu "abentureroan", hona ere.

Uzbekistanera sartuko naiz laster. Urteak dira Samarkanda nire zain dagoela, baina ondo daki honezkero nire berandutzea ez dela maitasun falta. Gero ostera Kazakastanera, Kaspiar itsasoaren ertzean dagoen Aktau hirirantz; eta handik ontziz Azerbaiyanera. Negua pasatzeko toki bat bilatu behar dut eta bi dira buruan darabilzkidan aukerak: Georgia eta Ukrania.

Hasi naiz irakurtzen Sergio Ramirezen "Adiós muchachos" liburua. Emozionatu egiten naiz Nikaraguako kontu zahar horiekin.

Eta uda --beste uda bat-- badoa apurka-apurka azkenerantz.

Izan ongi. Besarkada bat.

Ulan Bator, Mongolia

Ulan Bator, nomaden hiriburua. Maiatzaren 4an iritsi nintzen hiri honetara eta hemen nago oraindik, Txinako edo Errusiako bisa lortzeko tramiteen sarean erdi harrapatuta (bi herri horiek ditu mugakide Mongoliak, eta batetik ala bestetik pasa beharra daukat aurrera jotzeko). Txinako bisa ukatuta, badirudi azkenean errusiarrek lau eguneko trantsito-bisa emango didatela. Data zehatz batean sartu behar dut Errusiara: ekainaren 14an. Kazakhstan da hurrengo helburua.

Gobi desertuan, Ulan Batorrera heldu baino lehen: hondar-ekaitz ikusgarria.

Txinan barrena iritsi naiz Mongoliara, Yunnan, Sichuan, Gansu, Ningxia eta Inner Mongolia probintziak zeharkatuta. Irudian Shangri-La (Yunnan) eta Litang (Sichuan) bitarteko zatia, 400en bat kilometroko ibilbide menditsua eta eder-ederra (mendaterik altuena 4700 m.), den-dena Tibet historikoaren barruan. Izan ere, kulturaz, jendez eta arkitekturaz zeharo tibetarra da inguru hura. 

Litang-eko monasterioa.

Txinan egin dudan ia bi hilabeteko ibilaldian harrera on-ona egin didate, behin eta berriro, bertakoek (izan txinatarrak --Han etniakoak--, izan tibetarrak edo mongolak). Irudian familia tibetar baten etxea. Kanpatzeko toki bila nenbilela, bertan pasa nuen gaua.

Txinako mongolak. Haiekin pasa nuen beste gau bat. Aitona hil berriari beila egiten ari ziren, baina hura ez zen izan oztopo niri ongi etorri beroa emateko. Gorpua kalean zegoen eta handik ez oso urruti jarri nuen kanpindenda.

Hezuo hirian kanpatzeko toki bila ibili, eta kanpatu beharrik ez: hainbat izarreko hotel batean amaitu nuen eguna, unibertsitateko irakasle batek gonbidatuta. Txinako hiri askotan --ez turistikoetan, maizago-- kanpotarrok ezin dugu ostaturik hartu hotel merkeetan edo maila ertainekoetan. Izar askotxo behar ditu eduki tokiak. Agintarien aginduak dira. 

Ez pentsa, baina, dena esne mamitan bizitzea izan denik! Sichuan probintzian nengoen hor, irudian, pasa den martxoaren amaieran. Elurrak isolatzaile termikoaren lana egin zuen eta nik goxo-goxo egin nuen lo, ohi baino epelago, kanpoan ze giro zegoen ondo sumatu gabe, ekaitza gauez etorri baitzen. Goizean sorpresa hartu nuen. Argitu eta gutxira gizon tibetar bat etorri zen oinez kanpalekuraino. Harri eta zur begiratzen zidan .

Negu giroa, baina aurrera.

Ez dauka itxura onik, ez. Ulan Batorrera iritsi baino lehentxoago arrakala bat ikusi nuen bizikletaren koadroan (16 urte eta 190.000en bat kilometroren ondoren). Hura soldatu nahian arrakala zena zulo bilakatu zen. Bizikleta-fabrika batera eraman behar izan genuen, azkenik, nire burdina zaharra (Ulan Batorreko bizikleta-fabrika bakarrera), eta han, bai, lan itxurosoa egin zuten. Uste dut Gasteizeraino iristeko moduan dagoela orain. 

Eta amaitzeko jolas tixki bat: iragarki horretan lau alfabeto (edo idazkera) eta hiru hizkuntza daude: zein dira alfabetoak eta hizkuntzak, eta zein hizkuntza dago bi alfabeto ezberdinetan idatzia? (pista bat: Txinako Erenhot/Erlian hirian dago irudiko denda hori).

Munduan Barrena Bizikletaz

Blog honetan dauden idazki asko, eta berria den banakaren bat edo beste, bildu ditut, agindu bezala, paperezko liburu autoeditatu batean. Pasa den urtarrilean atera zen argitara eta 300 orrialde pasatxo ditu, zuribeltzeko eta koloretako argazkiak, mapak, eta hizkuntza bat baino gehiago barruan (euskara da, hala ere, nagusia).

Ezagunak bazenituen lehendik blog honetako testuak, aldatuxeak aurkituko dituzu orain, zenbaitetan, paperean bistaratzen dituzunean. Aukeraketa-lanaren ondotik, testuen txukuntzeari eta orrazteari --edo osatzeari-- ekin baitiot horren beharra sumatu dudanetan. Bi urte inguruko ahalegina izan da, eta denbora horretan bizikleta --liburuko protagonista nagusietako bat-- ez da geldirik egon. Mexikoko Guadalajara hirian, 2014an, eman zituen lehen urratsak egitasmo honek, eta 2015aren amaierarako burutua zegoen lanaren parterik handiena (Japonian nenbilen orduan). Bangkok-en pasaporte berri baten zain nengoela jakin nuen, orain dela aste gutxi, inprentatik atera zela, eta horren berri ematen ari naizen honetan Laos iparraldeko mendiak --kareharrizko mendi ikusgarriak-- eta oihana ditut inguruan. Batetik bestera, --gurpilen azpian lurra egon den guztietan, behinik behin-- bizikletaz.

Esan bezala liburu autoeditatua da, baina izan dira bide horretan gorabehera batzuk. Autoedizioa izan zen nire lehen aukera eta asmoa hasiera batean, Mexikon nengoela, baina gero gogoa aldatu zitzaidan, eta erabaki nuen eskuizkribua euskal argitaletxeei eskaintzea --batetik autoedizioari ikusten nizkion zailtasunengatik; bestetik, baikorraldi gehiegizko batek hartu ninduelako--. Erantzuna ezezkoa izan zen kasu guztietan, eta, ondorioz, abiapuntura itzuli beharrean aurkitu nintzen. Azkenik autoedizioaren bidea nik espero baino samurragoa eta gozagarriagoa izan da, eta irudipena dut hoberako ere izan dela, azken batean. Emaitza ikusita, esango nuke hari batzuk guztiz lotu eta findu gabe gelditu badira ere (nire erruz goitik behera), txukun eta itxuroso aritu garela oro har. Eskerrak, lehenengo eta behin, Denon Artean taldeko maketatzaileei: haiek eta haien pazientziarik gabe hau guztia ezinezko ametsa izango zen.

Oraingoz liburua salgai dago, 18 euroko prezioan, honako toki hauetan:

-- Gasteizko Bike Station-en.
-- Gasteizko Zapateneo elkartean (Zapateria kalea 93)
-- Gasteizko Txirrinduz bizikletadendan  (Judizmendi hiribidea, 12)
-- Donostiako Hontza liburudendan.
-- Gasteiz, Iruñea, Bilbo eta Donostiako Elkar liburudendetan (otsailaren 17tik aurrera).
-- Postaz (mundu guztira) internet bidezko Paquebote.com liburudendan.

Eskerrik asko blog inprebisible honen jarraitzaile oraindik zaretenoi.

...................................................................................................................

“Munduan Barrena Bizikletaz” es un libro en el que recojo fragmentos de un viaje, un viaje en bicicleta que comenzó el sigo pasado y aún no ha acabado.  300 páginas, con fotografías en blanco y negro y a color, y textos escritos, en su mayoría –-no todos— en euskera. Por sus páginas caminan gentes, paisajes y rincones del mundo que fueron significativos para mí, y que en su momento quisieron encontrar el camino de lo vivido a lo escrito.  Uniéndolo todo una compañera, la que me ha permitido acercarme con lentitud al mundo y encontrar en él un sentido nuevo para la palabra libertad: la bicicleta.

El libro está a la venta de momento (al precio de 18 €) en los siguientes lugares:

--Bike Station de Vitoria-Gasteiz.
--En la librería del colectivo Zapateneo (Zapatería 93, Vitoria-Gasteiz).
--En la tienda de bicis Txirrinduz (Avenida Judizmendi 12, Vitoria-Gasteiz).
--Librería Hontza de Donosti
--Tiendas Elkar de Vitoria, Bilbao, Pamplona y Donosti.
--Por correo (envíos a todo el mundo) en la librería por Internet Paquebote.com.

............................................................................................................

In this book, written mostly in basque language, I have collected stories, reflections and photographs of these years of travelling.

On sale (18€) in the digital bookshop Paquebote.com (shipments worldwide).