Inuvik - Kanada (III)

Inuvik-erantz. Dempster Highway. Kanada, 2012

NONDIK NORA: Whitehorse (2012ko uztailak 6) - Dawson - Dempster Highway - Inuvik (uztailak 22). GUZTIRA: 1368 km.

Inuvik non dagoen?? Ondo, horra hor hona iristeko jarraibideak: hartu Ipar Amerikako mapa bat, bilatu Alaska eta Kanada arteko muga, jarri behatza muga horretan eta eraman gora poliki Ozeano Artikoraino; orain mugitu behatza zentimetro bat eskuinetara kostaldeari jarraituz.... HORTXE!!! Hortxe bertan dago Inuvik eta hortxe bertan nago ni une honetan.

Inuvik ("gizonaren tokia") McKenzie ibaiaren deltan dago, Ozeano Artikotik 100 bat km hegoaldera eta Zirkulu Polar Artikotik 200 km iparraldera. 3500 biztanle inguruko herria da, kanpoko itxurari dakokionez bereizgarri eta grazia apartekorik gabea, Kanadako bataz bestekoa baino pobreagoa, inondik ere. Kale nagusi bat dago eta bertan bi supermerkatu (garesti-garestiak), denda txiki batzuk, "igloo" tankerako eliza katolikoa, biblioteka publikoa eta eraikin publiko handiagoren bat edo beste. Uda betea da eta horrek esan nahi du eguraldia epela dela, 24 orduko argia dagoela eta urte sasoi honetan iristen diren turista banakak dabiltzala kaleetan. Eta guzti horrekin ere lasaitasuna erabatekoa da kale horietan, ia hilik dirudite. Negua nolakoa izango ote den hemen... pentsatze hutsak tristura ematen du. Inglesa da hemengo hizkuntza nagusia edo ia bakarra. Datu garrantzitsua da kontuan hartuta biztanleriaren erdia baino gehiago Inuvialuit (inuiten talde bat) eta Gwich`in talde etnikoek osatzen dutela. Baina uste dut askoz errazagoa dela tagaloa entzutea Inuvik-en inguru hauetako jatorrizko hizkuntza bat baino (lagun batek esanda jakin dut "anorak" eta "kayak" hitzak Inuiten hizkuntzatik mailegatu ditugula. Eta "tundra" samieratik)

Errepidearen amaiera da hau, kontinenteko ipar-muturra niretzat, Amerikako amets zahar beti berrituaren -eta beti ederraren- azken txanpa. Alaskara noa hurrena eta han badago Inuvik baino iparralderago dagoen eta bertara iristeko bidea daukan petrolio-herri bat, Deadhorse (edo Prudhoe Bay). Izenaren erromantizismoa gorabehera, ez dut uste bertara hurbilduko naizenik. Ez bideak ez helmugak ez omen dute berez merezimendu handirik. Edo hobeto esanda merezimendu bakarra dute: kontinenteko tokirik iparraldekoena izatea. Domina polita da, ez dut ukatuko, baina ez dut jantziko.

Inuvik-era iristeko bidea, ordea, bai, polita izan da, Kanadak eskaini didan ederrena. 700 kilometro inguruko bide asfaltogabe eta bakarti hori baso boreal eta tundrako paisaia zabal eta bikainetan barrena doa aurrera, mendi eta mendi-hegi borobildu eta soilduen artetik batzuetan eta Mackenzie ibai-deltaren lautada zingiratsuak zeharkatuz azken partean. Hainbat mendate txiki igo behar dira eta Zirkulu Polar Artikoko marra igaro, 405garren kilometroan. Ederra. Ez hainbeste baso boreala (aspertu gara honezkero alde batera eta bestera okertzen diren itxura ziztrineko zuhaitz "mozkortiak" ikusten) baina bai tundra huts eta amaigabeko zabaltasun berria. Kontuan hartu behar da Kanada guztiak izan duela niretzat halako itxitura baten antza, zuhaitzez, basoz eta lainoz egindako itxitura egunerokoa eta ia klaustrofobikoa. Hemengo tundrak arnasa eman dit. Patagoniako eremuak ere ekarri dizkit gogora eta Mongoliakoekin amets eginarazi. Animaliak ere ikusi ditugu, oso gertu. Ez kariburik zoritxarrez, baina bai azeriak, artikoko kattagorriak eta grizzly hartzak.
..........................................................................................................

"KIRATSA DARIE GIZAKIEI!", pentsatu zuen, nonbait, 50 metro eskaxera errepide bazterreko gain txiki batetik guri begira zegoen piztiak. Grizzly hartz bat zen, bi metro eta gehiagoko erraldoi iletsu eta buruhandi bat, eta atzeko hanken gainean zutik jarrita zegoen, gure aldera begira, gure usaina aditzen. Jakin nahi zuen nortzuk ginen, nor ziren bere eremuan sartu berriak ziren izaki arrotz haiek. Horretarako zutitzen dira hartzak. 

Yukon eta Northwest Territories probintzien arteko mugara hurbiltzen ari ginen arratsalde hartan eta Julianekin hizketan nindoan ni, lasai asko. Patagoniako ordokiak, Mongoliako estepak, inguruko tundraren zabaltasun berria... tokirik toki hegan zihoan gure hizpidea, muga guztien gainetik, baina ustegabeko agerpen hark hatsa jan zidan eta alturetatik ziplo jeitsiarazi. Bizikletaren gurpilak lurrari josita gelditu zitzaizkidan. "Look!! Look!!", esan nion lagunari. Ondorengoa oso azkar gertatu zen. Hartzak lurrera bihurtu zituen aurreko hankak, buelta eman, ipurdia erakutsi eta ihesari eman zion. Arrapaladan. Infernuko usaina aditu balu bezala. Korri eta korri egin zuen eman ahal guztian eta minutu oso batez ez zen gelditu. Ez dira hartzak korrikalari makalak, gero! Guk harrituta ikusten genuen nola alde egiten zuen, nola urruntzen zen  tundrako lautada zabal, berde, eder hartan. Gero eta urrunago, gero eta txikiago. Azkenean, puntu marroi nimiño bat baino ikusi ez genuenean gelditu egin zen eta hara eta hona patxadaz hasi. Orain bai, bere-berea zen erresuma hura, han ez zion inork enbarazurik egingo.

Hartz puxka hura hantxe, tente gure aurrean, gure usaina hartzen... Instant ziragarria izan zen, begietan eta oroimenean betirako grabatuta gelditzen diren horietakoa. Eta gero korrikaldi hura... benetan izutu genuen pizti gixajoa!! "Kiratsa darie gizakiei", pentsatuko zuen. Eta ez da harritzekoa. Uste dut edozeinek pentsatuko zuela hori egun haietan gurekin topo eginez gero. Izan ere, dutxa aukera handirik ez dago Artikoko bideetan...

Salvador Rodriguez, "un viajero de cuento"

Reivindico el espejismo
de intentar ser uno mismo,
ese viaje hacia la nada
que consiste en la certeza
de encontrar en tu mirada
la belleza…

Luis Eduardo Aute


El 24 de enero de 2006 Salvador Rodríguez  se subió a una bicicleta, colocó sobre ella un hatillo viejo y remendado, agarró una pluma y un cuaderno en blanco -de esos sin páginas numeradas ni renglones guiados- y sin mucho aspaviento se echó al camino. Empezó a fantasear y a viajar. O a querer vivir lo fantaseado. Empezó a contarse un cuento. “Camino y ganas de andar, sin prisa y lo que venga por delante. Así se escribe una buena historia”, pienso que pensó  Salvador Rodríguez.

Yo conocí a Salva a finales del 2006, no en Granada ni en Vitoria, ni en cualquier otro lugar principal del planeta, sino en la ciudad de Point Noire, República del Congo, que es donde se encuentran habitualmente los viajeros con solera (en los alrededores de aquel rincòn casi inverosímil ahora –escribo estas líneas a un paso del Océano Ártico- conocí a otros cuatro vagabundos de la bicicleta: un australiano, Dean Fiore; un catalán, Josep y una pareja catalano-alemana, Olga y Christian).  Agradezco al camino el regalo de aquel primer encuentro y a Miguel Angel Olaverri, sacerdote navarro, el techo que lo cobijò. Aunque tengo que reconocer que aquel andaluz de aspecto despistado y decidido me preocupó un poco entonces. No tanto él en realidad, sino el ruinoso estado del pedazo de hierro que hasta allí lo había llevado.  Sentí ganas de llorar pero me faltó la confianza. Porque Salva es así: sensible, atento  y cuidadoso  con países, personas y palabras y en la misma medida olvidadizo y confiado al azar en lo que al cuidado de su màquina, esa compañera fundamental, se refiere. Un desastre, vamos.“Mientras-no-se caiga-mientras-no-se-parta-no-se-toca”, es todo lo que dice su libro de mecánica y mantenimiento. Por fortuna para él, y para todos  nosotros, las bicicletas son también así: màquinas nobles, tan sólidas y robustas como los sueños que transportan y tan fieles a ellos que a veces hasta cuesta creerlo.

Cuando el destino –el camino- nos juntó por segunda vez (hace unos meses, en la ciudad mexicana de Guadalajara) Salva seguía pedaleando. De hecho aún no había regresado a Granada (y ya iban seis años) y llevaba rodados más de 100.000 kms por los senderos del mundo. Me alegré de verlo, claro, y ahora sí, no me contuve y lloré desconsoladamente al ver tambièn de nuevo aquella  maltratada y heroica bicicleta. No de preocupación esta vez (era un misterio cómo, pero estaba ya más que claro que Salva sabia arreglárselas con su escueto libro de mecánica) sino de pura pena.  Aparte de eso las cuatro semanas que pasamos juntos en Guadalajara las recuerdo llenas de luz. Creo que es la mejor descripción de aquellos días de bullicio, broma y camaradería: días luminosos, de los que no abundan tanto. Para ser justos el mérito hay que repartirlo: sin la cercanía y el optimismo de aquel grupo de duendes mexicanos que nos rodeaba – los amigos del GDL, Guadalajara en Bici- nada hubiera sido igual. Ellos resumen bien cómo es la gente de aquel pais. Una palabra basta: extraordinaria. 

Desde el año 2006 Salva escribe un cuento. Cuento  vagabundo, zigzagueante, improvisado. Rastro de vida y de ganas de vivir. Rastro valiente, que no rehúye los caminos incómodos, difíciles o poco transitados:  el cruce de Kenia a Etiopia por una de las fronteras más remotas del continente ( el rio Omorate, al oeste del lago Turkana), su recorrido por Afganistán o la travesía invernal de Siberia (octubre, noviembre y diciembre del 2010) son buena prueba de ello.

Viajero, contacuentos, soñador y creador de sueños. Asi lo conocí y así continua sin duda. Ahora está escribiendo el capítulo americano. Dicen que lo han visto recientemente entre lagos y volcanes. Que pasea por las ruinas eternas de una gran ciudad. Que recorre calles siempre pobres y ardientes, calles pobladas de ecos de terremotos y revoluciones. Las viejas calles siempre nuevas, la siempre vida y su terca esperanza. ¡Qué privilegio ser testigo y protagonista de esas calles! (¿cómo será el cuento americano, Salva? Estoy deseando leerlo).  Si se lo encuentran trátenlo con cariño y ofrézcanle posada y vino. Y siéntanse afortunados. Un viaje de cuento se les está acercando.

 Por cierto, casi se me olvida… la primera parte de ese cuento, los 800 días que duró su recorrido por África, están ahora publicados en forma de libro. Estoy seguro de que algún día, cercano espero, ese libro comenzará a desvelarme algunas de las preguntas que aún sigo haciéndome sobre Salva y su viaje. Sobre Salva y sus historias. Y algunas de las preguntas que aún sigo haciéndome sobre África. El libro es una autoedición y si estáis interesados aquí van los detalles:

África. Un viaje de cuento [La vuelta al mundo en bicicleta] Salva Rodríguez Autoedición, 2012  (www.paquebote.com)

Enlace al libro

http://www.paquebote.com/9788461577477/

Enlace a la reseña del libro.

http://www.paquebote.com/verboletin.php?dia=22&mes=04&ano=2012

Inuvik, Canada.

24 de julio de 2012

Kanada (II)

NONDIK NORA: Kispiox valley (2012ko ekainak 19) -  Mitten Forest Service Road - Stewart/Cassiar Highway - Alaska Highway - Whitehorse (uztailak 1). GUZTIRA: 1194 km.

Whitehorse -Kanadako Yukon probintziako hiriburua- 25.000 biztanle inguruko hiri lasaia da, baita euritsua eta lainoz betea ere bertan egokitu garen egun hauetan. Oso iparraldean gaude eta esan daiteke gaurik ez duela, inguru hauetan, udako sasoiak, ez gau beltzik behinik behin. Ilunduko du pixka bat 12ak inguruan baina belztu gabe, eta handik oso ordu gutxitara argia nagusituko da berriro egunaz (gauaz, hobeto esanda).

Bidez iparralderantz jarraituz gero, eta Kanadatik irten gabe, Inuvik-era helduko zara. Inuvik Ozeano Artikoaren ondoan dago eta Zirkulu Polar Artikotik 200 km iparraldera. Oker ez banago Kanadako herririk iparraldekoena da (bai errepide bat urte guztian zabalik daukana) eta hara iristeko 1200 km inguruko bidea ibili beharko dugu Julianek eta biok Whitehorse-tik abiatzen garenean (asfaltogabeak azken 700 inguru) . Julian Suitzako txirrindularia da eta Argentinatik dator (www.crazyguyonabike.com/doc/voodoo). Orain hamar edo hamabi egun elkartu ginen Stewart Highway errepidearen hasieran eta geroztik elkarrekin gabiltza. Bederatzi hilabete darama bidean eta mutil lasaia, zentzuduna eta azkarra da. Bidaide ona eta pertsona hobea. Bera bezalakoekin gatazka eta injustizia gutxi izango genuke munduan.

Badaude hemen txirrindulari gehiago eta haiek ere aipatu nahi ditut. Asturiasko Alvaro Neil txirrindulari-malabarista-mago-pailazo ezaguna da lehena (http://www.biciclown.com/). 2005az geroztik darabil munduan barrena bere ikuskizuna eta bere bidaia. Alvaro 2006an topatu nuen Mozambiken eta zera, pedalei eman eta eman ibili eta gero -kontrako norabideetan beti- elkarren ondora ekarri gaitu munduak berriro. Espero zitekeena da. Beste kontinente batean eta atzekoz aurrera jarrita gaude, ordea, oraingoan: 2006an bera iparraldera begira zihoan eta nik hegoaldearekin egiten nuen amets; alderantziz egokitu zaizkigu bideak oraingo honetan, iparraldera noa ni eta Alaskatik hegoalderantz dator bera. Maiatzaren amaieran heldu zen Alvaro hegazkinez Alaskako Anchorage hirira eta esan didanez hozkirri samarra sumatu zuen bertako giroa. Ez da oso harrigarria kontuan hartzen bada sei ordu lehenago Hawain zegoela. “Bi ezkero baietz hiru!”, omen da esaera eta bete dadila espero dugu biok eta gainera hurrengoan norabide berean egokitu gaitzala munduak. Hitzordu bat jarrita daukagu dagoeneko: 2013an Mexikoko Guadalajara hirian afaldu nahi dugu elkarrekin.

Beste txirrindularia Che Pablo Garcia argentinarra da (http://www.pedaleandoelglobo.com/). Egun batean mundua ikusi nahi zuela erabaki eta bizikleta batera igo zen. 11 urte darama  harrezkero handik  jaitsi gabe. Ez da bidaiari arrunta, ez horixe. Arrazoi askorengatik. Esate baterako, gauza jakina da txirrindulariok jende trauskila garela, dotorezia eta aristokrazia gutxikoak eta are sos gutxiagokoak. Jauregietako alfonbrak gutxitan zapaltzen ditugu. Zeinek pasa du gure artean gau bakar bat bost izarreko hotel batean? Oso gutxik, nik uste. Eta ez gau bat baizik eta mordoxka bat, han eta hemen? Pablo Garciak bakarrik, ez dago beste inor. Beti zentimo bat ordaindu gabe, jakina (ez niri galdetu sekretua). “Egun batian pobre, beste baten jauna” ibiltzea zer den ondotxo daki berak, gure bardoak baino are hobeto, apika. Artisten patua, nonbait. Txapela kentzeko moduko bidaiaria eta persona.

Hainbeste jende tintontzian, hainbeste gertaera eta toki aipatu gabe! Horixe gertatzen zait blog honekin. Baina presaka eta arnaska bada ere beste bi lagun aurkeztu nahi dizkizuet. Bidaiak eta ipuinak gustoko dituzue? Badago norbait bi arlo horiek inork baino hobeto uztartzen eta gozatzen dituena: Granadako Salvador Rodriguez dugu artista hori, "un viajero de cuento" ezizenez, bidaiari, poeta eta ipuin kontalari puntakoa (http://www.unviajedecuento.weebly.com/). Salvak 2006ean erabaki zuen sasoia iritsia zela eta aspalditxotik buruan zerabilen narrazioari hasiera eman behar ziola. Pentsatu eta egin, luma eta bizikleta hartu eta.... "un viaje de cuento" idazteari ekin zion. Kontakizunak  Kongoko Point Noire hirira eraman zuen eta han aurkitu nuen nik 2006aren amaiera aldean. Esan behar dut lumarekin txukuna bezain zabarra dela Salva bizikletarekin. Barka bekit hain garbi eta gordin azaltzea gauzak baina halaxe da, egiak ez du hemen itzulingururik ametitzen. "Puskatu-arte-usteldu-arte-ez-da-konpondu-behar", horixe da bere mekanika-liburuan idatzita dagoen guztia. Kongon, bi gurpileko bere tresna noble haren egoera tamalgarria ikusi nuenean ia negarrari eman nion. Eta pasa den urtarrilean Mexikoko Guadalajara hirian bideak berriro elkartu gintuenean, ezin izan nien malkoei eutsi. Sei urte joanak ziren, 100.000 km baino gehiago ibiliak zituen Salvak munduko bazterretan, eta bizikleta gaixo haren piurak bihotza puskatu zidan. Ordubete inguru behar izan zuten Guadalajara en Bici taldeko lagunek (haien egoitzan nengoen ostatuta) nire negar eta zotin lazgarriak kontsolatzen eta ulertzen hasteko. Benetan, uste dut animaliekin gertatzen den bezala zigorra merezi dutela bizikletei tratu txar edo axolagabeak ematen dizkieten bihozgabeek ere. Lau aste eman genuen elkarrekin Salvak eta biok Guadalajaran eta tira, onartu behar dut ahalegintxoa egin zuela bidaiari ipuinzaleak eta bere bizikletaren ajeei (aje ugari eta larriei) kontu pixka bat egin ziela denbora hartan. Gainerako zereginek uzten zizkioten tarte libre laburretan egin zuen hori. Guadalajarako neskak maitemintzea eta bere ipuinak idazten jarraitzea izan ziren, hurrenez hurreneko garrantzian, beste zeregin horiek. Haietan bai saiatu zela gogoz eta arrakastaz.

Eta aipatu nahi dudan azken txirrindularia ez da bat baizik eta talde oso bat. Guadalajara en Bici du izena talde horrek (http://www.gdlenbici.org/) eta bera osatzen duten kideez (lagunak, honezkero) zer esan nezake? Esango dut ondo islatzen eta laburbiltzen dutela Mexikoko jendea nolakoa den. Hitz bakar bat aski da: zoragarria.